V Neurobiologiczna Konferencja Naukowa

Słuch- słuchanie-słyszenie

To już V edycja Neurobiologicznej Konferencji Naukowej organizowana przez Katedrę Logopedii i Zaburzeń Komunikacji w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Poprzednie odbyły się w 2014, 2015, 2016 i 2019 roku. Były to konferencje z udziałem zagranicznych i polskich wybitnych naukowców m.in. Manfreda Spitzera, Jerzego Vetulaniego, Jagody Cieszyńskiej-Rożek.

Celem kolejnej już konferencji neurobiologicznej jest spotkanie badaczy (lekarzy audiologów, foniatrów i otolaryngologów oraz protetyków słuchu, logopedów, surdologopedów, surdopedagogów, psychologów, audiofonologów, nauczycieli) stykających się z osobami z zaburzeniami słuchu, głosu i mowy oraz komunikacji językowej wymagającymi wielospecjalistycznej opieki. Istotna jest dyskusja w tym gronie nad najważniejszymi kwestiami dotyczącymi przetwarzania słuchowego, anatomiczno-fizjologicznych uwarunkowań tego procesu, współczesnego diagnozowania niedosłuchu i głuchoty (poczynając od wieku niemowlęcego przez kolejne okresy rozwoju), możliwości interwencji medycznych, stymulacji i terapii dzieci i osób dorosłych, które na skutek problemów z odbiorem, przetwarzaniem i zapamiętywaniem bodźców dźwiękowych prezentują różnorodne kłopoty w obrębie funkcji poznawczych i języka oraz możliwości wspierania tych osób systemami FM, transmiterami czy bezprzewodowymi urządzeniami wspomagającymi słyszenie. Powinna to być okazja do ukazania wspólnych obszarów badań, spojrzenia na zagadnienia związane z prawidłowym, zakłóconym i zaburzonym odbiorem wrażeń słuchowych z różnych perspektyw oraz przekazanie szerokiej wiedzy na temat współczesnych wyników badań naukowych, diagnozy, stymulacji, terapii i wspierania uczniów w trakcie edukacji szkolnej.

Współczesna wiedza na temat umiejętności słuchania i filtrowania dźwięków, które zapewniają odpowiednie tempo i rozwój mowy, czerpana z neuronauk staje się podstawą oddziaływań terapeutycznych. Wyniki najnowszych badań stanowią podstawę doboru metod i technik adekwatnie do potrzeb pacjenta. Współczesne i najbardziej aktualne wyzwania audiologii, a w dalszym etapie także innych specjalistów to:

■ wczesna interwencja słuchowa, obejmująca wczesne wykrywanie niedosłuchu (2., 3. dzień życia), diagnostykę słuchu (3.–4. miesiąc życia), protezowanie słuchu i rozpoczęcie rehabilitacji słuchowej, terapii językowej i poznawczej (4.–6. miesiąc życia);

■ wczesne wykrywanie zaburzeń pozaślimakowych słuchu w tym chorób nowotworowych;

■ diagnostyka centralnych zaburzeń słuchu i szumów usznych.

W związku z tym tematyka wystąpień podczas konferencji będzie odzwierciedlała powyższą problematykę. Całość scali spojrzenie logopedii jako nauki interdyscyplinarnej, która w trosce o wysoki poziom terapii sięga po najnowszą wiedzę z poszczególnych dziedzin i stawia sobie za cel dotarcie do szerokiego grona odbiorców. Tylko takie postrzeganie problemu umożliwia wnikliwą ocenę umiejętności zależnych od prawidłowego działania zmysłu słuchu i bardzo precyzyjne programowanie oddziaływań uwzględniających także ogromny postęp technologiczny w zakresie metod diagnostyki słuchu oraz technik chirurgicznych.

Poniżej prezentujemy streszczenia wybranych referatów:

Tytuł wystąpienia: Jak wiedza o aktywności sieci funkcjonalnych zmienia stymulację rozwoju mowy?

W ciągu ostatnich pięciu lat dokonano znaczących postępów w mapowaniu  funkcjonalnej aktywności mózgu.  Istniejące sieci wewnętrznych połączeń między różnymi, nawet odległymi obszarami mózgu mają wpływ na kształtowanie się i rozwój wszystkich funkcji poznawczych. Kluczowe znaczenie w adaptowaniu się do nowych zadań odgrywa sieć czołowo-ciemieniowa i jej połączenia z pozostałymi sieciami. Wiedza o organizacji i roli poszczególnych sieci  wpłynęła na doskonalenie stosowanych technik w stymulacji rozwoju mowy.

Lek. Mariusz Cofała,

Specjalista II stopnia  w zakresie otorynolaryngologii.
Specjalista w zakresie  laryngologii dziecięcej. Absolwent Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. Specjalizację z laryngologii uzyskiwał  w oddziałach laryngologii w Gliwicach, Bytomiu i Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Krakowie. Przez 10 lat był asystentem w Oddziale Laryngologii Dziecięcej Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach. Uczestniczył w szkoleniach organizowanych przez kliniki laryngologii w Wuerzburgu, Hradec Kralove, Bratysławie, Poznaniu i Warszawie. Był stażystą w Klinice Laryngologii Dziecięcej w Chicago. Jest współautorem kilku prac z zakresu laryngologii publikowanych w uznanych europejskich czasopismach laryngologicznych.  Współpracuje z nowoczesnymi centrami medycznymi w Katowicach i Częstochowie, gdzie wykonywane są laryngologiczne zabiegi operacyjne u dzieci i dorosłych. 

Tytuł wystąpienia: Zaburzenia rozwoju mowy u dzieci- spojrzenie okiem laryngologa 

Zaburzenia mowy to złożony  problemem medyczny i  społeczny mogący prowadzić do znacznego ograniczenia zdolności komunikacji, a w konsekwencji do utrudnienia relacji interpersonalnych, obniżenia samooceny i problemów psychologicznych . Przyczyny ich występowania mogą być zróżnicowane. W części przypadków wynikają z nieprawidłowej budowy aparatu mowy i dróg oddechowych, nieprawidłowego funkcjonowania narządu słuchu (osłabienie słuchu lub zaburzenia przetwarzania słuchowego) a także z problemów psychicznych i neurologicznych. Właściwa terapia wymaga współpracy specjalistów z różnych dziedzin, w tym laryngologa, który powinien ocenić stan budowy aparatu mowy, drożność dróg oddechowych, stan słuchu dziecka. Aktualnie stosowane metody obiektywnego badania słuchu i techniki endoskopowe oceny dróg oddechowych pozwalają dokładnie zdiagnozować problem i  zastosować odpowiednią terapię. 

mgr Dorota Nowak,

Firma Sonova Audiological Care Polska sp. z o.o. właściciel salonów GEERS Dobry Słuch

Tytuł wystąpienia: Pomoce techniczne dla dzieci z niedosłuchem

Zdrowy słuch umożliwia rozwój głosu i mowy, wpływa na prawidłowy rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka. Wczesne wykrycie i rehabilitacja słuchu pozwalają dzieciom z niedosłuchem rozwijać się bez przeszkód. Im wcześniej zdiagnozujemy dziecko i zastosujemy odpowiednie do rodzaju i stopnia niedosłuchu pomoce techniczne, by rozpocząć rehabilitację słuchu i mowy, tym lepsze efekty osiągniemy. Po przeprowadzeniu diagnostyki narządu słuchu, która wykazała ubytek słuchu, protetyk słuchu, w konsultacji z lekarzem, ustala możliwości protezowania danego dziecka, analizuje korzyści wynikające zastosowania pomocy słuchowych. Warto podkreślić, że każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Zawsze należy brać pod uwagę takie czynniki jak stopień niedosłuchu, rodzaju niedosłuchu, moment i okoliczności jego powstania. Choć dopasowanie pomocy słuchowych jest jednym z ważniejszych kroków na drodze dziecka do lepszego słyszenia, należy pamiętać, że dziecko po zaprotezowaniu powinno znajdować się pod stałą opieką lekarza, protetyka słuchu, logopedy/surdologopedy.

Szkic prezentacji:

1. Aparatowanie: zmiany w technologii, funkcjonalności nowoczesnych aparatów słuchowych
2. Aparaty słuchowe – jeden czy dwa?
3. Niedosłuch jednostronny protezowanie.
4. Systemy nadawczo-odbiorcze
5. Wkładki uszne
6. Kiedy implant ślimakowy?

dr n. o zdr. Natalia Czajka,

Zakład Teleaudiologii i Badań Przesiewowych

Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu Warszawa

Tytuł wystąpienia nr 1: Trudności związane z diagnozą i terapią dzieci z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego

Centralne zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego to zespół objawów, które w znaczący sposób wpływać mogą na codzienne funkcjonowanie człowieka. Diagnozą opisanych trudności zajmuję się interdyscyplinarny zespół, a ostateczną diagnozę stawia lekarza audiolog lub otorynolaryngolog. Ze względu na specyfikę objawów dotyczących zaburzeń przetwarzania słuchowego, diagnoza różnicowa jest bardzo istotna, stąd inni specjaliści jak m.in.: logopeda, psycholog czy pedagog, są niezmiernie istotni w procesie diagnostycznym. Publikowane są różne schematy prowadzenia diagnostyki ośrodkowych zaburzeń słuchu, jednakże na świecie jak również w Polsce brak jest ogólnie przyjętego standardu, z którego korzystałyby różne ośrodki zajmujące się podejmowaną problematyką. Nadal pojawia się wiele sprzeczności dotyczących diagnozy pacjentów ze względu na różne wytyczne, a co za tym idzie brak jednolitego podejścia przez specjalistów powodujące, że pacjenci diagnozowani a następnie rehabilitowani są w bardzo różny sposób.

Tytuł wystąpienia nr 2: Stymulacja Polimodalnej Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS-S). Prezentacja metody oraz wyników pacjentów.

Stymulacja Polimodalnej Percepcji Sensorycznej metodą Skarżyńskiego (SPPS-S) to terapia mająca zastosowanie w wielu różnych grupach zaburzeń współwystępujących z zaburzeniami przetwarzania słuchowego m.in.: opóźnionym rozwojem mowy, dyslalią, trudnościami w koncentracji uwagi, trudnościami w czytaniu i pisaniu, jąkaniem czy. zaburzeniami głosu. Zaprojektowane w SPPS-S rozwiązania służą prowadzeniu terapii na wielu różnych płaszczyznach jednocześnie. Zaangażowane są różne ludzkie zmysły (słuch, wzrok, dotyk) oraz ich integracja i koordynacja. Innowacyjność zastosowanych rozwiązań stworzyła możliwość stymulowania wielu różnych funkcji jednocześnie. Innowacyjnym elementem metody jest połączenie stymulacji słuchowej z treningiem psychologicznym. Wykorzystanie nowoczesnych technologii w tym w rozwój telemedycyny pozwolił na opracowanie dwóch modułów terapii SPPS-S: zdalnego oraz stacjonarnego. Podczas wystąpienia zaprezentowane zostaną wyniki pacjentów realizujących terapię SPPS-S w domu oraz w porównaniu do tych, którzy zajęcia odbywali w specjalistycznym ośrodku.

mgr Izabela Buczyńska,

logopeda ze specjalnością z zakresu: neurologopedii i surdologopedii

Doktorantka w Narodowym Instytucie Onkologii Oddział w Gliwicach, Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Gliwicach 

Tytuł wystąpienia: Opieka surdologopedyczna nad pacjentem w trakcie leczenia nowotworów regionu głowy i szyi.

      Nowotwory regionu głowy i szyi (NGiSz) to jednostka chorobowa diagnozowana w obrębie kompleksu ustno-twarzowego. Leczenie onkologiczne (zabieg chirurgiczno-rekonstrukcyjny, leczenie radioterapeutyczne, chemioterapia), powoduje osłabienie jakości wymowy, dysfunkcje aktu połykowego oraz zmiany czynnościowo-funkcjonalne w narządzie słuchu. 

      W wystąpieniu zostanie omówiona rola surdologopedy w procesie rehabilitacji pacjenta onkologicznego. Zakres opieki surdologopedycznej obejmuje audiometryczne badanie słuchu oraz analizę wyniku badania w aspekcie funkcji słuchowych i kształtowania się percepcji  słuchowej.    

     Surdologopedia w nowotworach regionu głowy i szyi to nowatorski kierunek badań we współczesnej logopedii, który przyczynia się do zrozumienia mechanizmów, wpływających na  osłabienia odbioru wrażeń słuchowych po zastosowanym leczeniu przeciwnowotworowym.

mgr Magdalena Horęziak

–audiofonolog i protetyk słuchu. Absolwentka Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy oraz Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, gdzie zdobyła wiedzę w zakresie badań obiektywnych i subiektywnych słuchu, mowy, i równowagi oraz protezowania aparatami słuchowymi. Dodatkowe kwalifikacje zawodowe, zaświadczone egzaminem państwowym uzyskała w Studium TEB Edukacja w Bydgoszczy. Praktykę oraz kontakt z osobami niedosłyszącymi zdobywała podczas studiów, w różnych placówkach leczenia i rehabilitacji słuchu, m.in. w Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach. Od kilku lat jest przedstawicielem aparatów słuchowych marki Audibel, amerykańskiej firmy, istniejącej w Polsce od 2016 roku, która zajmuje się dystrybucją aparatów słuchowych do prywatnych, polskich firm.

Tytuł wystąpienia: Szumy uszne w pigułce – co można zrobić, gdy ,,piszczy” w uchu?

Szumy uszne (tinnitus, z łac. tinnire – dzwonić) to coraz częściej spotykane, bardzo obszerne
i istotne  zagadnienie. Nasila się m. in. z powodu stresu, który w XXI wieku jest źródłem wielu chorób. Tinnitus znacznie pogarsza jakość życia, może prowadzić do zaburzeń snu, lęków, depresji a w skrajnych przypadkach nawet do samobójstw.

Podczas wykładu zostanie poruszony temat rozwiązań technicznych, które można
zastosować w ich leczeniu. Omówione zostaną pojęcie habituacji, schemat postępowania podczas diagnozy oraz co mówi w tej kwestii współczesna medycyna.

Dr hab. prof. UP Zdzisława Orłowska-Popek,

Katedra Logopedii i Zaburzeń Rozwoju

Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Tytuł wystąpienia: Wspieranie spostrzegania słuchowego w terapii dzieci

Problemy z odbiorem dźwięków językowych mają nie tylko dzieci ze zdiagnozowanym uszkodzeniem słuchu. Także w przypadku innych zaburzeń spostrzeganie słuchowe może być osłabione, co ujawnia się niższymi kompetencjami językowymi. Rolą terapeuty jest wykonywanie z dzieckiem takich ćwiczeń, które wspierają rozwój uwagi dowolnej, koncentracji zarówno na bodźcach niewerbalnych jak i werbalnych, pomagają odbierać, przetwarzać i zapamiętywać dźwięki, kształtują umiejętność uczenia się języka.   

mgr Beata Wolnowska,

Katedra i Klinika Foniatrii i Audiologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Tytuł wystąpienia: Audiogenne uwarunkowania zaburzeń artykulacji w jednostronnych niedosłuchach

Jak wynika z wieloletnich obserwacji i badań obustronne dysfunkcje słuchu w znaczny sposób przekładają się na rozwój wadliwej artykulacji, natomiast wzmianki na temat podobnych zjawisk w sytuacji jednostronnego ubytku słuchu nie są do tej pory usystematyzowane. Badając wymowę pacjentów z jednostronnym niedosłuchem dostrzec można szeroki wachlarz zachowań artykulacyjnych: od prawidłowej artykulacji do rozległej, wielorakiej dyslalii, u niektórych obserwuje się asymetrię ruchów artykulacyjnych mięśni szpary ust, u innych taka asymetria nie występuje. Na Oddziale KFIA podjęto próbę obserwacji zachowań artykulacyjnych pacjentów z UHL i ustalenia ich audiogennych uwarunkowań. Celem było zbadanie i określenie zależności pomiędzy jednostronnym  uszkodzeniem słuchu a wynikającymi z niego zaburzeniami artykulacji oraz odpowiedź na pytania:

 1. Jak czas wystąpienia uszkodzenia słuchu (prelingwalny, perylingwalny, postlingwalny), rodzaj jednostronnego niedosłuchu (przewodzeniowy, mieszany, odbiorczy) oraz poziom ubytku słuchu wpływa na zaburzenia artykulacyjne?

2. Czy jest związek pomiędzy stroną ubytku słuchu i typem lateralizacji funkcjonalnej, a wystąpieniem zaburzeń wymowy?

3. Jak sposób protezowania jednostronnego ubytku słuchu pomaga rehabilitować zaburzenia artykulacji?

Podczas prezentacji zostaną przedstawione uzyskane wyniki oraz wnioski.

mgr Ewelina Mendala-Kwoczek, mgr Ewa Marut,

Sztuka Mówienia Pracownia logopedyczna Gdynia,

mgr Ewa Marut- neurologopeda, protetyk słuchu, logopeda audiolog. Ukończyła 5letnie studia na kierunku logopedia z audiologia na Uniwersytecie Marii curie Skłodowskiej w Lublinie, studium medyczne na kierunku protetyka słuchu oraz neurologopedyczne studia podyplomowe na Uniwersytecie Gdańskim. Nieustannie rozwija swoją wiedzę z zakresu logopedii oraz audiologii biorąc udział w licznych kursach i szkoleniach. Uczestniczyła m.in w szkoleniach z zakresu kinesiotapingu logopedycznego, terapii miofunkcjonalnej, diagnostyki centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego oraz wielu innych. Na co dzień zajmuje się diagnostyką audiologiczną oraz protezowaniem słuchu. Pracuje także z pacjentami z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego. Prowadzi terapię logopedyczna z dziećmi oraz dorosłymi, głównie w zakresie terapii wady wymowy, centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego oraz z pacjentami leczonymi ortodontycznie.

mgr Ewelina Mendala-Kwoczek - dyplomowany logopeda medialny, specjalista terapii logopedycznej, trener emisji i rehabilitacji głosu, pedagog, przewodnicząca Rady Naukowej PTTM, terapeutka CST Upledgera, certyfikowany terapeuta metody Butejki, dr VOX, Integracyjnej Terapii Blizn, systemu czynnościowemu MFS, terapeuta manualny i traktu orofacjalnego, terapeuta ręki, wykładowca akademicki, członkini Polskiego Towarzystwa Logopedycznego, autorka warsztatów „SOS GŁOS”, „Z KULTURĄ JĘZYKA NA TY!”, „Zaburzenia kompleksu ustno-twarzowego - holistyczna terapia w zespole logopedyczno-ortodontyczno-fizjoterapeutycznym", "Ocena funkcjonalna traktu ustno-twarzowego. Mioterapia - podejście autorskie" oraz książki „Konfrontacje literackie i językowe”, jak i wielu innych artykułów związanych z dziedzinami językoznawstwa i pedagogiki. Prelegentka ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji, jak i organizatorka kilku z nich. Prywatnie miłośniczka języka polskiego, ciekawych i zagadkowych książek w szczególności kryminałów, kajakarstwa i uśmiechu, a co najważniejsze - mama Antka i Szymona. Jest tą logopedką, która poszukuje, drąży i fascynuje się językiem (w każdej jego postaci) oraz dźwiękiem (w całej jego okazałości). Jednakże najważniejszy jest dla niej Człowiek, który do niej przychodzi ze swoją historią i nawiązuje relację. Nieustannie pogłębia wiedzę w zakresie układu ruchowego narządu żucia, w szczególności terapii miofunkcyjnej, zależności połączeń w ciele i zaburzeń o szerokim podłożu. Wiedzę naukową dotyczącą fizjologii głosu łączy ściśle z pracą nad świadomością ciała oraz rozwijaniem uważności. Stosuj metody uwalniania napięć np. metodę Butejki, Feldenkraisa, Techniki Alexandra, Mindfullnes, metody ruchowe. Oddech, ruch, dźwięk – dla niej to trio idealne.

Tytuł wystąpienia: Jak przerost migdałka gardłowego/migdałów podniebiennych wpływa na wymowę.

Przerost migdałka gardłowego/migdałków podniebiennych to strukturalna zmiana, która może wpływać na mowę, a przede wszystkim wpływa na negatywnie na funkcję oddechu, słuchu. Zaburzenia mowy mogą wywierać negatywny wpływ na życie dziecka. Niedrożność dróg oddechowych prowadzi do zwężenia przestrzeni oddechowej, prowokuje do oddychania przez usta i powoduje zmiany postawy kilku struktur ustno-twarzowych, w tym jamy ustnej, języka i kości gnykowej. Modyfikacje postawy jamy ustnej, jak i zaburzenia funkcji fizjologicznych jamy ustnej mogą wpływać na kilka aspektów produkcji mowy.
Migdałki odgrywają ważną rolę w rozwoju mowy dzieci, przynajmniej do okresu dojrzewania. Powiększone migdałki mogą powodować problemy z rezonansem, jak i mową, które wpływają na zrozumiałość dziecka. Skuteczna wczesna diagnostyka, wsparcie terapeutyczne, medyczne pozwala na uwalnianie dróg oddechowych, przywrócenie funkcji fizjologicznych jamy ustnej oraz słuchu.